आज कुकुर तिहार

११ कात्तिक २०६५ - यमपञ्चकको दोस्रो दिनलाई कुकुर तिहारकारूपमा मनाइने हाम्रो परम्परागत प्रचलनमा विभिन्न धार्मिक र सामाजिक विश्वास रही आएको छ । सोहीअनुरुप आज देशभर कुकुर तिहार मनाईदै छ । कुकुर तिहारको दिनलाई नरक चतुर्दशी पनि भनिन्छ । कुकुरलाई पनि यमदूतका रूपमा लिइन्छ । कुकुरलाई यमराजको अर्को प्रिय भक्त मानिन्छ । यसलाई आज्ञापालक र रक्षकमात्र नमानी अपराधी पत्ता लगाउनका लागि पनि ठूलो सहयोग पुरयाउँछ । कुकुरको उत्पत्ति सूर्यको कुलमा भएको शास्त्रीय कथन पनि पाइन्छ । प्राकृतिक प्रकोपको पूर्वसूचनासमेत कुकुरले दिन्छ भने यो स्वामीभक्त हुन्छ । कुकुरलाई भैरवको बाहन पनि भनिन्छ । त्यसैले कुकुर तिहारको दिन कुकुरलाई मनपर्ने खानेकुरा पूजा गरी माला लगाइ सिंगार्ने चलन छ । यसमा हाम्रो धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक संस्कारको जीवन्त पक्ष रहेको छ । ***

दीपावली ०६५ को शुभकामना

नेपालीको महान चाड बडा दशैंको अन्त्यसँगै अर्को ठूलो चाड दिपावली सबै नेपालीको घर आँगनमा आइसकेको छ । अभाव, पीडा र संकटका बीच पनि आम नेपालीले आ-आफ्नै गच्छेअनुसार बडा दशैं मनाए । पूर्वी नेपालमा कतिपय जनता घर जान पाएनन्, पश्चिम भेगमा पनि बाढी, पहिरोले हजारौं विस्थापित थिए र अझै पनि छन् । जेहोस्, अभावै-अभावका बीच पनि नेपाली जनताले बडा दशैंलाई बिदाइ गरिसकेका छन् अर्को एक बर्षको लागि । यसैबीच अर्को दोश्रो महानपर्व तिहारको रौनकताले नेपालीहरुको बस्तीहरुमा कतै उल्लास छाएको छ भने कतै अभावको सन्नाटा छाएको छ । यस पर्वको महत्वलाई आत्मसात गर्दै पशुपंक्षी र प्रकृप्रतिको सम्मान, दाजुभाई दिदीबहिनीबीचको हार्दिकता, ऐश्वर्य र धनधान्यको मनोकामना, असत्यमाथि सत्यको बिजय, अध्याँरोपछि उज्यालोको निःसन्देह आमगन जस्ता सन्देश ग्रहण गर्न सक्नुपर्दछ । पछिल्ला बर्षहरुमा यसपर्वको नाममा चरम बिकृति र बिसंगति मौलाउदैं जान थालेको पाइन्छ । यो अवश्य पनि चिन्ताको बिषय हो । तिहारपर्वको नाममा जुवा, तास खेल्ने, मादक पदार्थको अत्यधिक सेवन गर्ने, जथाभावी आताशबाज, पटका पड्काउने जस्ता उच्छृंखल क्रियाकलापमा प्रतिस्पर्धा गर्ने, देउसीभैलोको नाममा मौलिक परम्परा, कला र सँस्कृतिलाई लत्याउँदैं अस्वभाविक खालका हुलइज्जत गर्ने प्रबृत्तिलाई निरुत्साहित गर्नुपर्ने आजको टड्कारो आवश्यकता बन्दै गएको छ । यसदिशामा आजको पुस्ताले नयाँ पुस्तालाई सही मार्गमा डोरयाउन सकिएन भने भोली बिकराल समस्या नआउला भन्न सकिंदैन ।समयको परिबर्तनसंगै हामीले स्वीकार्नैपर्ने असहमतिभित्र सहमति, असमझदारीभित्र समझदारी, अँध्यारोभित्र उज्यालो र नरकभित्र स्वर्ग खोज्न सँधैं प्रेरित गर्ने यस पर्व दिपावलीले हामी सबै नेपालीको अन्तर्मनमा सकारात्मक सोंचको बिकास गर्दै सुख, समृद्धि, ऐश्वर्य र मानप्रतिष्ठा लाभ होस् भन्ने हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।